 Słownik terminów muzycznych wykonawczych
a piacere wł. piacere – podobać się dowolnie, wg upodobania, pozwala na stosowanie swobodnych odchyleń od oznaczonego tempa
a tempo łac. tempus – czas do tempa, oznacza powrót do poprzednio oznaczonego w utworze tempa, po jego chwilowej zmianie
accelerando wł. accelerare – przyspieszyć przyspieszając, oznacza stopniowe przyspieszanie tempa utworu
accentato wł. accento – akcent zaznaczając, akcentując, z naciskiem
ad libitum łac. – swobodnie dowolnie, jak się podoba, pozwala na swobodę wykonania
adagio wł. – powoli wolno, powoli, okerślenie powolnego tempa (metronom 66 – 76)
affettuoso wł. – czuły serdecznie, z uczuciem, czule
agitato wł. – wzburzony, niespokojny niespokojnie, burzliwie, gwałtownie
al fine wł. fine – koniec do końca, np. w określeniu da capo al fine – od początku do oznaczenia fine
al segno wł. segno – znak do znaku – od początku do znaku lub
alla wł. – tak, jak w stylu, na sposób, np. alla marcia – w rodzaju marsza, alla polacca, alla turca – na sposób polski, turecki itp.
allargando wł. allargare – rozszerzać rozszerzając, zwalniając, oznaczenie stopniowego zwalniania tempa utworu
allegretto wł. allegro – wesoły, żwawy dość żywo, określenie tempa, szybszego niż moderato, wolniejszego niz allegro
allegro wł. – wesoły, żwawy prędko, ruchliwie, wesoło, określenie tempa szybkiego (metronom 120 – 168)
amabile wł. – miły miło, z wdziękiem
amoroso wl. – z miłością tkliwie, z uczuciem
ancora wł. – jescze, nadal w określeniach złożonych np. ancora piu allegro
andante wł. andare – idąc, spacerując określenie tempa umiarkowanego w ruchu spokojnego kroku (metronom 76 – 108)
andantino wł. andare – idąc, spacerując trochę żywiej niż andante
animando wł. animare – ożywić ożywiając, określenie dotyczy tempa
animato wł. – ożywiony z ożywieniem, określenie dotyczy tempa
appassionato wł.- z pasją, z entuzjazmem z pasją, gwałtownie
arco wł. arco – łuk oznacza powrót do gry smyczkiem (np. po pizzicato)
ardente wł. – płonący, żarliwy z zapałem, ogniście, płomiennie
arpegio wł. arpa – harfa sposób wykonania współbrzmień akordowych, polegający na kolejnym, szybkim następstwie składowych dźwięków, zwykle w kierunku od najniższego do najwyższego
assai wł. – bardzo w określeniach złożonych np. allegro assai
attacca wł. attaccare – atakować natychmiast, bez przewy pomiędzy częścami utworu
brillante wł. – błyskotliwy błyskotliwie, efektownie
burlesco wł. – śmieszny komicznie, żartobliwie
calando wł. calare – opuścić uspokajając, zwalniając, ściszając
calmato wł. calmo – spokojny łagodnie, ze spokojem
cantabile wł. cantare – śpiewać śpiewnie
capriccioso wł. capriccio – kaprys kapryśnie, humorystycznie, żartobliwie
col legno wł. legno – drewno drzewcem, oznacza wydobycie dźwięku przez uderzenie struny drzewcem smyczka na instrumentach smyczkowych
come prima wł. come – tak jak jak poprzednio, oznacza powrót do wcześniejszego tempa
comodo wł. wygodny wygodnie, swobodnie
con agitazione wł. agitare – wstrząsnąć burzliwie, niespokojnie, gwałtownie
con amore wł. – miłość z uczuciem
con anima wł. animato – ożywiony z życiem, z ożywieniem
con bravura wł. bravura – zdolność błyskotliwie, z brawurą, śmiało
con brio wł. – z życiem żywo, wesoło
con espressione wł. espressivo – wyraziście z wyrazem
con forza wł. forza – siła z siłą
con fuoco wł. fuoco – ogień z ogniem, żywiolowo
con grazia wł. grazia – wdzięk z wdziękiem, powabnie
con moto wł. moto – ruch ruchliwie, z ożywieniem, np. andante con moto
con passione wł. passione – pasja zamiłowanie namiętnie
con sordino wł. sordino – tłumik z tłumikiem, na instrumentach smyczkowych oznacza założenie tłumika na podstawek, na instrumentach dętych włożenie tłumika do czary głosowej; na fortepianie i pianinie użycie lewego pedału
con spirito wł. spirito – duch, dusza z ożywieniem
con tutta la forza wł. tutta – cała, forza – siła z całą siłą
con vigore wł. vigore – wigor, siła życiowa z życiem, z energią
crescendo wł. – narastając wzmacniając, oznacza stopniowe wzmacnianie natężenia dźwięków
da capo al fine wł. – od początku do końca powtórzyć utwór od początku do oznaczenia fine
deciso wł. – zdecydowany zdecydowanie, stanowczo, z energią
decrescendo wł. – osłabiając oznacza stopniowe osłabianie natężenia dźwięków
delicato wł. – delikatny delikatnie, subtelnie
détaché fr. – oderwany oznacza wykonanie każdego dźwięku oddzielnym ruchem smyczka
diminuendo (dim.) wł. – zmniejszając zmniejszając, oznacza stopniowe przyciszanie dźwięków
dolce wł. – słodki słodko, łagodnie
doppio movimento wł. – podwójny ruch podwojenie tempa w utworze
energico wł. energia – energia, siła energicznie
eroico wł. – bohaterski bohatersko, odważnie
espressivo wł. sugestywny, wyrazisty wyraziście, uczuciowo
fermata wł.- postój, przystanek symbol graficzny oznaczający przedłużenie wartości rytmicznej nuty lub pauzy o czas nieokreślony, pozostawiony wyczuciu wykonawcy
feroce wł. – dziki, okrutny dziko
festivo wł. – świąteczny uroczyście
flażolet fr. flageoilet – rodzaj fletu na instrumentach smyczkowych, gitarze i harfie: lekkie dotknięcie struny w odpowiednim miejscu,
a na dętych: odpowiednie przedęcie; zmienia się wówczas wysokość i barwa dźwięku
forte wł. mocny, silny głośno
fortissimo wł. stopniowanie od forte – mocny bardzo głośno
frullato wł. frullare – furkotać, brzęszeć na instrumentach dętych: efekt podobny do tremolo, ale wykonywana na nieprzerywanym dźwięku i bez zmiany jego wysokości
funebre wł. – żałobny pogrzebowo
furioso wł. – wściekły, szalony gwałtownie, dziko
gentile wł. – grzeczny, uprzejmy miło, łagodnie
giocoso wł. – żartobliwy, zabawny wesoło, żartobliwie
glissando fr. glissez – ślizgać się prześlizgując się, oznacza płynne przejście między dwoma oodalonymi od siebie dźwiękami
grave wł. – ciężki poważnie, ciężko, wolno, majestatycznie
grazioso wł. – miły, powabny, ujmujący miło, z wdziękiem
lacrimoso wł. lacrimosa – bolesna, łzawa płaczliwie
lamentoso wł. lamento – lament, jęk lamentując, opłakując
larghetto wł. largo – szeroki trochę szybciej niż largo, wolniej niż andante (metronom 60 – 66)
largo wł. – szeroki szeroko, bardzo powoli (metronom 40 – 60)
leggiero wł. leggero – lekki lekko, swobodnie
legato wł. – związany łączenie kolejnych dźwięków, wykonanie w sposób ciągły, bez oddzielania
lento wł. – wolny, powolny powoli, wolno, szybciej niż largo, wolniej niż adagio
maestoso wł. – majestatyczny, dostojny podniośle, majestatycznie, np. allegro maestoso
marcato wł. marcare – zaznaczyć podkreślając, zaznaczając
marciale wł. marcia – marsz marszowo
meno wł. – mniej np. meno mosso
meno mosso wł. – mniej ruchu wolniej
mesto wł. – smętny smutno
mezza voce wł. mezzo – pół, voce – głos półgłosem
mezzo forte wł. mezzo – pół, forte – mocny, silny na pół głosno, prawie głośno, określenie pośredniej głośności między piano a forte
mezzo piano wł. mezzo – pół, piano – cicho na wpół (średnio) cicho, prawie cicho, określenie pośredniej głośności między forte a piano
misterioso wł. – tajemniczy, zagadkowy tajemniczo
moderato wł. – powściągliwy, średni umiarkowanie (metronom 108 – 120)
molto wł. – bardzo bardzo, np. molto allegro
mormorando wł. mormorare – mruczeć z zamkniętymi ustami, mrucząc (w śpiewie)
non tanto wł. – nie taki nie zanadto, nie tyle
non troppo wł. non – nie, troppo – zbyt nie zanadto, np. allegro ma non troppo
obbligato wł. – zobowiązany obowiązkowo
ossia wł. – to znaczy; czyli lub, albo, oznaczenie innego wariantu wykonania
ostinato wł. – uparty uporczywie
parlando wł. – mówiac mówiąc, deklamacja w utworze wokalnym
pastorale wł. – pasterski sielsko, idyllicznie, pastoralnie
patetico wł. – patetyczny patetycznie, uroczyście
pesante wł. – ciężki ciężko
pianissimo wł. stopniowanie od piano – cicho bardzo cicho
piano wł. – cicho cicho
piena voce wł. – pełnym głosem pełnym głosem
pietoso wł. – litościwy, współczujący ze współczuciem
piu wł. – wiecej bardziej, więcej
piu mosso wł. – więcej ruchu żywiej
piu vivo wł. – bardziej skoczny, żwawy trochę prędzej niż vivo
pizzicato wł. – uszczypnąć szarpiąc, wydobycie dźwięku przez szarpnięcie struny palcem na instrumentach smyczkowych
poco a poco wł. – stopniowo stopniowo, coraz
pomposo wł. – pompatyczny pompatycznie, okazale, wspaniale
prestissimo wł. – stopniowanie od szybko bardzo szybko, szybciej niż presto
presto wł. – szybko szybko (metronom 168 – 200)
prima volta wł. – pierwszy raz pierwsze zakończenie
quasi wł. – prawie, niemal jakby, prawie, np. quasi allegretto
quieto wł. – cichy, spokojny spokojnie
rallentando (rall.) wł. rallentare – zwalniać zwalniając
religioso wł. – religijny religijnie, z powagą
risoluto wł. – stanowczy, zdecydowany śmiało, stanowczo, zdecydowanie
ritardando (ritard.) wł. ritardare – opóźniać, zwlekać opóźniając, zwalniając,, powstrzymując
ritenuto (rit.) wł. – powściągliwy, ostrożny opóźniając, zwalniając
rubato wł. rubare – kraść w chwiejnym tempie, określenie chwilowych zmian tempa w utworze, predłużenia wartości jednych nut kosztem skrócenia innych.
scherzando wł. scherzo – żart, psota żartobliwie
secco wł. – suchy sucho, oschle
semplice wł. – prosty, zwyczajny z prostotą
sempre wł. – zawsze zawsze, stale, np. sempre vivace
sensibile wł. – wrażliwy, czuły czule
senza wł. – bez bez, np. senza pedale – bez pedału
senza sordino wł. – bez tłumika bez tłumika
sereno wł. – pogodny, jany pogodnie
sforzando, sforzato wł. sforzare – wysilać nasilając, akcentując, odnosi się wyłącznie do danego dźwięku lub współbrzmienia, przy którym oznaczenie się znajduje
simile wł. – podobny podobnie, w ten sam sposób
smorzando wł. smorzare – gasić, tłumić tłumiąc, zamierając
sonoro wł. – dźwięczny, donośny dźwięcznie, brzmiąco, pełnym głosem
sostenuto wł. – powściągliwy powściągliwie, wstrzymując
sotto voce wł. sotto – poniżej, voce – głos półgłosem
spianato wł. spianare – wyrównać z prostotą, gładko, równo
spiccato wł. spiccare – oderwać urywając
staccato wł. staccare – odłączać oderwany, oddzielony, rodzaj artykulacji polegający na oddzielaniu dźwięków od siebie przez skracanie ich wartości rytmicznych
stretto wł. – wąski, ciasny zacieśniając, przyspieszając
stringendo wł. stringere – ściskać, ponaglać coraz gwałtowniej; oznacza przyspieszenie tempa
subito wł. – natychmiast nagle
sul ponticello wł. sul – na, ponticello – most oznacza grę blisko podstawka na instrumentach smyczkowych
sul tasto wł. sul – na, tasto – klawisz, klucz oznacza grę blisko gryfu na instrumentach smyczkowych
tempo giusto wł. giusto – słuszny, wałściwy właściwe tempo
tempo primo, tempo I wł. primo – pierwszy tempo pierwsze (pierwotne)
tenuto (ten.) wł. tenere – trzymać, dotrzymywać wytrzymując, przetrzymując
tranquillo wł. – spokojny spokojnie
tremolando wł. tremare – drżeć drżąco, wibrująco, szybkie powtarzanie dwóch dźwięków
triste wł. – smutny, smętny smutno
un poco wł. – trochę trochę, nieco, np. un poco piu allegro
una corda wł. – jedna struna na jednej strunie, użycie lewego pedału w fortepianie
veloce wł. – szybki lotnie, żywo, szybko
vibrato wł. vibrare – drgać wibrując, drżąco
vigoroso wł. – energiczny, silny silnie, śmiało
vivace wł. żywy, żwawy, raźny prędko, z ożywieniem
vivo wł. – żywy, rześki żywo
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Akademia Grupa Media Informacyjne
